Πώς δημιουργούνται οι κιρσοί και οι ευρυαγγείες;

Τ ο κυκλοφοριακό σύστημα αποτελείται κυρίως από δύο συστήματα αγγείων: τις αρτηρίες και τις φλέβες. Αν και είναι τελείως αντίθετες μεταξύ τους, αλληλοσυμπληρώνονται.

Η καρδιά, με την ρυθμική της λειτουργία, τροφοδοτεί τις αρτηρίες με αίμα. Οι αρτηρίες μεταφέρουν το αίμα σε όλο το σώμα και μέσα στον αυλό τους επικρατούν συνθήκες υψηλής πίεσης, λόγω των συσπάσεων της καρδιάς. Η διάμετρος των αρτηριών μειώνεται συνεχώς όσο αυξάνεται η απόστασή τους από την καρδιά και τελικά αποκτούν πραγματικά πολύ μικρή διάμετρο και το αίμα εισέρχεται στα τριχοειδή αγγεία. Αυτά έχουν πολύ λεπτό τοίχωμα μέσω του οποίου το οξυγόνο και οι θρεπτικές ουσίες που περιέχονται στο αίμα περνάνε στους ιστούς. Το τοίχωμα των αρτηριών είναι αρκετά παχύ και μυώδες, έτσι ώστε να ανταπεξέρχονται στις συνθήκες αυξημένης πίεσης που επικρατούν μέσα σε αυτές.

Οι φλέβες παίζουν αντίστροφο ρόλο από τις αρτηρίες - μεταφέρουν από τα τριχοειδή αγγεία το διοξείδιο του άνθρακα και τα παράγωγα του μεταβολισμού στην καρδιά. Από την καρδιά το αίμα οδηγείται στους πνεύμονες για τον εμπλουτισμό του με οξυγόνο. Η πίεση στις φλέβες είναι πολύ μικρότερη από την πίεση στις αρτηρίες - σε κάποια σημεία γίνεται μέχρι και αρνητική. Η ροή του αίματος μέσα στις φλέβες είναι αρκετά πιο αργή και παθητική και καθορίζεται από πολλούς εξωτερικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια μιας βαθιάς εισπνοής, στον θώρακα δημιουργείται αρνητική πίεση, η οποία "ρουφάει" αίμα από τις φλέβες της κοιλιάς στο θώρακα και την καρδιά.

Οι φλέβες είναι πολύ περισσότερες από τις αρτηρίες και έχουν πολύ πιο λεπτό τοίχωμα. Χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη διάμετρο και συχνά παίζουν το ρόλο δεξαμενής για το αίμα. Είναι φανερό ότι το φλεβικό σύστημα είναι αρκετά πιο περίπλοκο από το αρτηριακό αν σκεφτεί κανείς πως το φλεβικό σύστημα είναι τόσο μεγάλο που περιέχει το 75-80% του συνολικού όγκου του αίματος του ανθρώπινου σώματος.

A ποτελείται από δύο κύρια συστήματα, τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους, το εν τω βάθει και το επιπολής. Αυτά τα συστήματα συνδέονται μεταξύ τους σε διάφορα σημεία. Το δίκτυο που είναι κυρίως υπεύθυνο για την απορροή του φλεβικού αίματος από το πόδι είναι τοεν τω βάθει. Οι εν τω βάθει φλέβες βρίσκονται μεταξύ των μυών και κάτω από αυτούς. Ακολουθούν την πορεία των ομώνυμων αρτηριών και μεταφέρουν περισσότερο από το 80% του φλεβικού αίματος από τα πόδια προς την καρδιά.

Το επιφανειακό φλεβικό δίκτυο βρίσκεται μεταξύ του δέρματος και των μυών. Έχει πάρα πολλές ανατομικές παραλλαγές, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που είναι αδύνατο να είναι πανομοιότυπο σε δύο ανθρώπους. Αυτό επηρεάζει τόσο τον τρόπο εμφάνισης όσο και τον τρόπο αντιμετώπισης της φλεβικής ανεπάρκειας. Για ιδανικά αποτελέσματα λοιπόν ο τρόπος αντιμετώπισης θα πρέπει να είναι εξειδικευμένος ανάλογα την περίπτωση.

Παρά τις ανατομικές παραλλαγές, υπάρχουν δύο κύριες επιπολής φλέβες σε κάθε άνθρωπο. Η μία εξ αυτών είναι ημείζων σαφηνής φλέβα. Αυτή διατρέχει το πόδι σε όλο το μήκος του, μέχρι την μηροβουβωνική περιοχή, στην οποία συνδέεται με το εν τω βάθει φλεβικό σύστημα – την μηριαία φλέβα. Η άλλη φλέβα είναι η ελάσσων σαφηνής, η οποία διατρέχει την οπίσθια επιφάνεια της γαστροκνημίας και συνδέεται με το εν τω βάθει φλεβικό δίκτυο – την ιγνυακή φλέβα – πίσω από το γόνατο.

Υπάρχει και μία τρίτη κατηγορία φλεβών – οι διατιτρώσες φλέβες. Αυτές βρίσκονται σε διάφορα σημεία στο πόδι και συνδέουν το επιπολής φλεβικό δίκτυο με το εν τω βάθει. Και αυτές έχουν βαλβίδες. Επιτρέπουν στο αίμα να κινείται με κατεύθυνση από τις επιπολής φλέβες προς τις εν τω βάθει και μόνο.

Αν και η πίεση του αίματος στις φλέβες είναι τόσο χαμηλή, το έργο που έχουν αναλάβει οι φλέβες είναι ιδιαίτερα δύσκολο - πρέπει να μεταφέρουν το αίμα από τα πόδια στη καρδιά, ενάντια στη δύναμη της βαρύτητας και χωρίς τη βοήθεια της καρδιακής αντλίας. Αυτή η πρόκληση αντιμετωπίζεται επειδή στο σώμα υπάρχουν δύο πολύ σημαντικοί μηχανισμοί. Ο ένας είναι η μυϊκή αντλία στην κνήμη και ο άλλος οι βαλβίδεςπου υπάρχουν στις φλέβες.

M έσα στους μύες της κνήμης υπάρχουν μεγάλες φλέβες οι οποίες παίζουν το ρόλο δεξαμενής. Όταν οι μύες είναι χαλαροί αυτές οι φλεβικές δεξαμενές γεμίζουν με φλεβικό αίμα. Κατά τη σύσπαση των μυών, κάτι που συμβαίνει για παράδειγμα κατά τη διάρκεια της βάδισης, οι φλεβικές δεξαμενές αδειάζουν και το αίμα που περιέχεται σε αυτές προωθείται προς τα πάνω. Εκτός από την μυϊκή σύσπαση σημασία έχει και ο μυϊκός τόνος, δηλαδή η τάση που έχουν οι μυϊκές ίνες όταν οι μύες είναι σε κατάσταση ηρεμίας. Όσο πιο γυμνασμένος είναι ένας μυς, τόσο πιο ισχυρός είναι ο μυϊκός τόνος του. Αυτός είναι και ο λόγος που το περπάτημα και η γυμναστική βοηθάει στη λειτουργία των φλεβών - οι γυμνασμένοι μύες της κνήμης έχουν ισχυρότερο τόνο και άρα είναι πιο αποτελεσματικοί στην προώθηση του αίματος προς την καρδιά.

O ι βαλβίδες αποτελούν αποκλειστικό χαρακτηριστικό των φλεβών. Οι αρτηρίες δεν διαθέτουν βαλβίδες. Αποτελούνται από δύο πέταλα και επιτρέπουν την διέλευση του αίματος μόνο προς μια κατεύθυνση. Μια υγιής βαλβίδα στις φλέβες των ποδιών επιτρέπει την διέλευση του αίματος με κατεύθυνση από τα δάκτυλα των ποδιών προς την καρδιά και μόνο και όχι αντίστροφα.

O ταν οι βαλβίδες στις φλέβες υποστούν ζημιά το αίμα θα αρχίσει να κινείται προς λάθος κατεύθυνση, δηλαδή, από την καρδιά προς τα πόδια. Η παθολογική κίνηση του αίματος ενισχύεται επιπλέον από τη βαρύτητα και από την αύξηση της πίεσης στην κοιλιά, όταν μιλάμε, βήχουμε ή σηκώνουμε βάρη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο όγκος του αίματος στα πόδια να αυξάνει και συνεπώς αυξάνεται και η πίεση μέσα στις φλέβες. Έτσι, σταδιακά, το τοίχωμα των φλεβών αυτών αρχίζει να αδυνατίζει και να λεπταίνει με αποτέλεσμα οι φλέβες να αρχίζουν να διατείνονται και να γίνονται εμφανείς. Η διάταση αυτή οδηγεί σε αύξηση τόσο της διαμέτρου όσο και του μήκους τους. Καθώς στο φλεβικό τοίχωμα υπάρχουν αισθητικές νευρικές ίνες, η καθιστική ζωή και η ορθοστασία μπορεί να οδηγήσουν στην εκδήλωση συμπτωμάτων όπως βάρος, πόνο ή κνησμό. Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι τόσο οι ευρυαγγείες όσο και οι κιρσοί προκύπτουν με τον ίδιο τρόπο. Η κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται από την εμφάνισή τους ονομάζεται Χρόνια Φλεβική Ανεπάρκεια. Αποτελεί μία κατάσταση που χρειάζεται προσοχή καθώς η μειωμένη ροή του αίματος στις πάσχουσες φλέβες είναι ένας πολύ ισχυρός παράγοντας για την δημιουργία θρόμβων στις φλέβες, κάτι που είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για την υγεία.